Durante estos meses no son pocas las personas en Euskal Herria que se han preguntado quienes son y cuál es su ideario y su propuesta. Desde La Haine hemos podido mantener una extensa entrevista sobre esta y otras cuestiones con esta nueva organización.
Os dejamos con ella, en euskara y en castellano.
Noiz eta nola sortu zen JARKI eta zeintzuk dira zuen helburuak antolakunde politiko bezala?
JARKI 2017ko martxoaren 18an sortu zen. Behin bere oinarri ideologikoak finkatuta, antolakundeak lehenengo bi urteak saretzen eta egituratzen eman zituen, batik bat. Honekin batera, JARKI, etorkizunean jorratuko zituen dinamikak identifikatzen, definitzen eta eztabaidatzen egon zen, aurreko urtean publiko egiteko erabakia hartu zuelarik. JARKI antolakundearen helburu estrategiko maximoak honako hauek dira:
-
Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa Behera, Nafarroa Garaia eta Zuberoa barnebiltzen dituen estatu independiente eta sozialistaren eraikuntza.
-
Euskal langileriaren boterean, klase gatazkaren gainditzean eta produkzio baliabideen sozializazioan oinarrituriko gizartearen eraikuntza.
-
Emakume langileon zapalkuntza forma guztien gainditzea.
-
Euskal Herriaren birbatzea.
-
Euskal Herriaren berreuskalduntzea.
Zeintzuk dira zuen ekintzarako ardatzak, Euskal Herriarentzako independentzia eta sozialismoaz haratago?
Helburu estrategiko maximoak erdiesteko eta egungo testuinguruari so eginez, honako ezaugarriei erantzun behar diren praktika politikoa garatu nahi du JARKI‑k:
-
Normalizazio prozesuaren baitan ematen ari den desmobilizazioa eta desaktibazioa iraultzea.
-
Prozesu iraultzailearen aktibazioa sustatzea.
-
Desideologizazioari aurre eginez, Euskal Herriko langile klaseak kontzientzia hartzea.
-
Borrokaren zergatiak, beharra eta zilegitasuna aldarrikatzea
-
Diskurtso politiko koherente bat markatu eta garatzea.
-
Sektarismotik aldenduz, Euskal Herri Langilea gorpuztu eta borrokara engaiatzea.
-
Borroka esparruak luzetarako perspektiba eta planifikazio baten baitan landuz, perspektiba estrategikopeko lan ildo bilakatzea.
-
Etorkizunean alternatiba iraultzailearen gorpuztea ahalbidetuko duen erreferentearen eraikuntza.
Horretarako, JARKI antolakunde iraultzaileak sei lan-esparrutan kokatzen du bere egitekoa:
-
Autodeterminazioa eta klase eraikuntza nazionala.
-
Langile sektoreen antolakuntza.
-
Alternatiba iraultzailearen proiektu politikoaren defentsa.
-
Herri mugimenduaren sustapena.
-
Etsaiaren errepresioa eta zapalkuntzaren aurrean eman beharreko erantzuna.
-
Alternatiba iraultzailea eraikitzeko bidean gainerako eragileekiko harremanak.
Hau guztia izaera integraleko alternatiba iraultzaile baten gorpuztea ahalbidetuko duten baldintzak sortzera doa bideratuta.
Zeintzuk izan dira zuen lehenengo ekintza eta deialdiak?
JARKI-ren lehenengo kanpaina komunikatiboa 2019ko Gudari Egunaren harira burutu zen, aurreko urteko abuztuaren 1ean izan zuelarik hasiera. Kanpaina honen bitartez, antolakundeak bere lehenengo pauso publikoak eman zituen. Gudari eguna bezalako dataren hautapena ez zen ausazko kontua izan, izan ere, antolakundearen printzipioak eta egikaria hobekien barnebiltzen dituen data dela ulertzen dugu, bere sinbologia, borroka eta konpromisoaren irudiak suposatzen duenarengatik. Asmo horrekin, antolakundeak bi hilabetetan zehar luzatu zen lanketa ideologikoa burutu zuen Gudari Egunaren harira, irailaren bukaeran ekitaldi politiko pribatu bat antolatu zuelarik.
Honekin batera, JARKI‑k bere lehenengo manifestazio publikoa egin zuen abenduaren 6an, Durangon, Espainiako konstituzioaren aurka. Manifestazio hau, jende kopuru apala bildu arren, pauso kualitatibo bat izan zen gure iritziz, inolako erreferentzialtasun eta ibilbiderik gabeko antolakundea izanda, manifestazioak hitzetatik haratago ekintzetara igarotzea suposatzen zuen heinean. Hala ere, antolakundea panorama politikoan oraindik lekua hartzeko prozesuan murgilduta dagoela jakitun izanda, 2020ko urte hasieran, JARKI‑k sozializazio kanpaina bat jarri zuen martxan, hau kalean parametro komunikatiboetan garatzeaz gain, presentzia duen eskualde ezberdinetan aurkezpen pribatuak burutuz. Bukatzeko, antolakundeak martxoaren 8aren harira kanpaina komunikatiboa egin du Euskal Herrian zehar, emakume langilearen egunaren klase izaera azpimarratzeko asmoarekin.
Euskal Herriko zazpi herrialdeetan duzue presentzia?
Ez. Une honetan, antolakundeak Euskal Herriko bost herrialdeetan du presentzia, momentuz Ipar Euskal Herrian bere gaitasuna oso apala delarik. Hala ere, kontuan hartu behar da antolakundea oraindik ere egituratze eta hedatze fasean dagoela eta izaera nazionaleko antolakundea izatea duela helburu.
Zer irakurketa egiten duzue ENAMen historiaren eta ETAren borroka armatuaren amaierara eraman zuen prozesuaren inguruan?
JARKI sortu berria den antolakundea izanda eta Ezker Abertzalearen parte ez denez gero, ez dagokio irakurketa hori egitea. Hau egitea erasaten dien eragileei eta, batez ere, bere oinarri sozialari dagokie, gogoan edukiz betiere, antolakunde politikoek herriarekiko erantzukizun bat dutela eta herriari dagokiola azken finean epaitzea. Honekin lotuta, kontziente izan behar gara fase politiko bat itxi dela eta herri langileari dagokiola zabaldu beharreko fase politiko berria parametro iraultzaileetan ematea, ataka horretan kokatzen duelarik JARKI‑k bere sorrera.
ETAren disolbatzearekin amaitu zen prozesuarekin batera, Ezker Abertzaleak «Zutik Euskal Herria» dokumentuan islatu zen aldaketa estrategikoa burutu zuen, 10 urte beteko dituena orain. Zein iritzi duzue aldaketa estrategiko horri eta Sortu alderdiaren eta EH Bildu koalizioaren jardun politikoari dagokienez?
Aurreko galderarekin jarraituz, JARKI aldaketa estrategiko hura Euskal Herriko testuinguru politikoan sorrarazitako hutsuneen harira sortu dela deritzogu. Izan ere, hutsune hauei parametro iraultzaileetan erantzun behar zaiola uste dugu. Aurreko konfrontazio zikloko aktore nagusia zen Ezker Abertzalea gaur egun parametro iraultzaileetan agortuta dagoela pentsatzen baitugu, ildo instituzionalean era integralean murgildu delarik. Hala ere, kritiketatik haratago, garbi daukagu Euskal Herri Langilearen gaur egungo etsai nagusiak espainiar eta frantziar estatu burgesak eta euskal burgesia direla. Hori dela eta, ez gara tematuko Ezker Abertzalea zein gure espektro poltikoa partekatzen duten gainerako taldeekiko talkan edota norgehiagokan, gure helburua herri langilearen interesei erantzungo dien alternatiba politiko berria era eraikitzailean osatzea baita.
Zeintzuk dira zuen jarrera eta proposamenak euskal preso politikoek bizi duten egoeraren aurrean?
JARKI-ren helburuen artean kokatzen da amnistia, herri honen askatasuna ezin delako Euskal Herriaren alde borrokatu izan duten militante barik eraiki. Amnistia presoen askatasunaz haratago doan aldarrikapen politikoa eta izaera estrategikoko kontzeptua da, baloreen aldaketan kokatzen dena. Izan ere, gizartearen balore aldaketa erradikal bezala ulertzen dugu, non askatasunaren alde borrokatu izan duten militanteen hautuaren zilegitasuna onartua izango den, bere momentuan hartutako bidea herriaren kontzientzian zilegi bihurtzerakoan soilik erdietsiko baita amnistia. Hori dela eta, presoen aldeko borroka proiektu integral eta estrategia orokor baten baitan eman daiteke bakarrik. Horrenbestez, eta auzia behar bezala jorratzeko, une honetan antolakundea preso politikoaren figuraren inguruko barne-eztabaida burutzen ari da, etorkizunean bere jarduna zehaztu eta finkatze aldera, betiere argi izanda, herri langilea izango dela amnistia erdietsiko duena instituzio burgesetatik haratago.
Planteatzen duzue epe ertain edo luzean instituzioetan era apurtzaile batean parte hartzea edo guztiz alboratzen duzuen bidea da?
Alternatiba iraultzailearen eraikuntza prozesuaren lehen hastapen hauetan, parte hartze instituzionala egin daitekeen akatsik handiena da. Gaur egun egin beharreko azken gauza instituzio burgesetan parte hartze normalizatua izatea da. Izan ere, sortu behar den erreferentea marko burgesetatik kanpo egon behar da, hauekin apurtu behar duelarik. Era berean, JARKI‑k hurrengo 10 – 15 urtetarako alternatiba iraultzailea eraikitzeko bideorria finkatuta dauka, bertan parlamentarismoa jaso gabe dagoelarik. Honek ez du esan nahi etorkizun batean eta militantziak horrela erabakiko balu, apurketa parametroetako parte hartze instituzionalari atea ixten diogunik, hau aurrera eraman beharreko borroka esparru ezberdin bat gehiago bezala ulertzen baitugu. Baina argi eduki behar dugu, antolakundeak ez duela inoiz posizio politikoa finkatuko, kritika hutsean oinarrituz eta hauei alternatiba bat eskaini gabe.
Azken urteetan zenbait antolakunde sortu dira Ezker Abertzaletik kanpo. Uste duzue posible litzatekeela beste taldeekin hartu-emana edukitzea epe ertain edo luzean?
JARKI prest dago beti mundu guztiarekin hitz egiteko, gardentasuna eta zintzotasuna oinarri. Honekin batera, erabateko prestutasuna daukagu aurretik aipatutako helburu estrategikoak partekatzen dituzten eragileekin izaera estrategikoko aliantzak adosteko. Era berean, maila taktikoko elkarlana aurrera eramateko prest gaude beste antolakundeekin, era zintzoan finkatutako akordio eta dinamika konkretuei dagokienez, hauek errespetatzen diren bitartean. Argi izanda, azken hauek batasunari lagundu behar diotela eta Euskal Herri Langilearen hobebeharrez gauzatu behar direla.
Langile mugimenduak Euskal Herrian historikoki indar handia eduki du. Zer egoeratan ikusten duzue gaur egun?
Euskal Herri Langilea era objektiboan existitzen da, hau Euskal Herriko langileez osatuta dagoelarik. Euskal Herri Langilea, subjektu gisa eratu gabe, bere lan-indarra saltzera behartuta dagoenez gero eta pairatzen duen esplotazio eta zapalkuntza dela eta, iraultza antolatzeko potentzialtasun osoa duten langileez dago osatuta. Gauzak horrela, aurrera eraman beharreko prozesu iraultzailea, Euskal Herrian bere lan-indarra saldu eta askapen nazional eta sozialaren alde antolatzen diren langileek burutu behar dute. Hori dela eta, une honetan Euskal Herri mailan langile klaseak pairatzen duen desideologizazio, desmobilizazio eta kontzientzia falta dela eta, ez dugu uste subjektua existitzen denik, nahiz eta hau eratzeko baldintzak dauden.
Azkenaldian indarra hartu duen beste mugimendu bat mugimendu feminista izan da, heterogeneoa dena eta sektore eta diskurtso ezberdinak dituena. Zein da zuen planteamendua emakume langilearen zapalkuntzaren aurrean?
Gizarte kapitalistak bere egin du emakumeen eta gizonen arteko zapalkuntza harremana areagotzen duen sexu-genero gatazka. Kapitalak emakume langilea eremu produktiboan esplotatzen du, soldatapeko langilea den heinean. Horrez gain, kapitalismoarentzat ezinbesteko baldintza da lan-indarra salduko duen langile klasearen presentzia eta berreskurapena bermatzea, hauek produkzio prozesuan parte hartzeko eta esplotazioaren bitartez gainbalioa erauzteko, eta soilik emakume langileak berma dezake klase gizartea bera mantenduko duen lan-indarraren birprodukzioa. Hori dela eta, argi eduki behar dugu emakume langilearen zapalkuntzaren iturria kapitalismoa dela eta afera hau ez dela sexuen arteko gatazkan kokatu behar klase borrokaren baitan baizik. Beraz, borroka feminista ezin dugu era isolatuan jorratu, beharrezkoa baita klase ikuspuntuarekin uztartzea.
Hala ere, gaur egun, feminismo burgesaren diskurtso hegemonikoak, egungo gizarte garatu eta aurrerakoian sexuen artean behar besteko parekidetasun maila lor daitekeela sinetsarazi du. Horren eraginez, emakumearen askapena gizarte kapitalistaren baitan lortuko denaren ustea nagusitu da, kapitalak eta instituzioek borroka feminista instrumentalizatu dutelarik. Honen emaitza emakume guztien arteko batasuna lehenestea izan da, klaseen arteko ezberdintasunak alde batera utziz. Hortaz, argi dugu Euskal Herriko langile klasetik soilik lortuko dela egoera iraultzea.
Estatu espainiarrean, azken urteetan estatu osoaren mailan errepresioa eta eskubideen eta askatasunaren murrizketak areagotzea eman da, eskuin muturreko taldeen gorakadarekin batera. Nola analizatzen duzue egoera hau?
Euskal Herriak espainiar estatuaren aldetik urte luzez atxiloketak, torturak, erailketak, espetxeratzeak, ilegalizazioak, etab. pairatu dituenez gero, ez dugu uste errepresioa areagotu denik. Aitzitik, azken honen jazarpen formak egungo Euskal Herriaren errealitatera moldatu baino ez dira egin. Hori dela eta, estatuak oraindik ere biolentziaren monopolioa mantentzen du bere interesak defendatzerako orduan, honetara jotzeko inolako arazorik ez duelarik.
Eskuin muturreko taldeei dagokienez, kontuan hartu behar dugu espainiarren menpeko Euskal Herriaren zatia EAJ-PNV bezalako alderdi batek gobernatzen duela. Ikusita hau bertako burgesia eta errejimen frankistaren ondorengoa den espainiar estatuaren interesen babeslea dela, eskuin muturraren gorakadaz hitz egitea, azken honek alde egin ez zuen heinean, sistemako gainerako alderdien zuriketa jarduera bat egitea dela pentsatzen dugu. Izan ere, eskuin muturra eta talde faxistak, kapitalak krisi garaian langile klasearen artean gatazka eta banaketa sorrarazteko baliatzen dituen tresnak dira.
Eta Euskal Herria zapaltzen duen beste estatuaren inguruan, estatu frantsesa, zer uste duzue honek bizi duen egoera politikoaren inguruan eta nola eragiten du honek Ipar Euskal Herrian?
Garbi daukagu estatu frantsesak betiko estatu zentralista eta jakobinoa izaten jarraitzen duela, nahiz eta Frantziako betiko eskuinak eta liberalak izaera administratiboko zenbait aldaketa burutu, estatuak jo ta su darrai frantziar oligarkiaren interesak inposatzerako orduan. Gainera, frantziar estatuak kudeatutako Euskal Herriko zatiaren asimilazio kulturala eten beharrean areagotu egin da, estatu jakobinoak lan-indarraren homogeneizazioa eta zirkulazio askea bermatzeko nahiaren baitan.
Zer irakurketa egiten duzue oraindik irekita dagoen herri katalanaren prozesu independentistaren inguruan?
Prozesu bakoitzaren ardura herri bakoitzari dagokio. Hala ere, kataluniar prozesua instituzionalismo burgesek ezarritako mugen erakusle da, izan ere, instituzioek prozesuaren zuzendaritza mantentzea lortu dute, indar iraultzaileek hau eurenganatzeko gai izan ez direlarik. Gainera, gaur egun espainiar estatuak «banatu eta garaitu» politikaz baliatzen ari da prozesu independentista zapuztu eta bere elementuen zatiketa eta norgehiagoka sustatzeko, Espainiak ezarritako instituzioetako botere koten truke. Honegatik guztiagatik, une honetan Katalunia impass egoera batean aurkitzen dela uste dugu.
Maila internazionalean eta geopolitikoan, zein da zuen jarrera inperialismoaren erasoen eta kapitalismoaren hedapen internazionalaren aurrean?
Ez dugu uste kapitalismoa hedatu denik, Sobietar Batasunaren gainbeheratik munduan hegemonikoa baita hau. Posizionamenduari dagokionez, uste dugu, une honetan inperialismoaren adierazle nagusiena Amerikako Estatu Batuak direla, zeinak nahiz eta hegemonia gainbehera batean aurkitzen diren, gainbehera honi aurre egiteko eta euren boterea mantentzeko estrategia bat ezarri duten, inbasioetan eta eraso ekonomikoetan oinarrituta. Horregatik, internazionalista bezala, inperialismoaren erasoen aurrean kokatzen den edozein eragileren alde agertu behar dela pentsatzen dugu, betiere, eragile hauek herrialde bakoitzeko langile klasearen interesen aurka ez doazen bitartean eta idealizazioetan erori barik, herri bakoitzaren testuingurua aintzakotzat hartuz.
Zerbait gehiago gehitu nahi al duzue gure irakurleentzat?
Une honetan, Euskal Herri Langileak ataka historiko batean aurkitzen du bere burua. Ziklo historiko bat itxi da eta gure ardura da Euskal Herrian irekitzen ari den ziklo berria parametro iraultzaileetan garatzea langile klasearen gidaritzapean. Hortaz, iraultza aurrera eraman behar duen subjektu iraultzailea gorpuzteko beharrezkoa da aktibazioa, mobilizazioa eta, batez ere, herri langilearen interesei erantzuten dieten antolakuntza markoetan engaiatzea edo parte hartzea, estrategia eta proiektu politiko amankomun baten pean. Indarrak batuz eta zintzotasunean eta gardentasunean oinarritutako dinamika militantea aurrera eramanez. Herri langilearen alternatiba, honek sortutako botere espazioetatik abiatuta eraiki ahalko baita bakarrik.
@Boro_LH
2020ko martxoaren 12etan